Skip to main content

Digital Diary

Search This Blog

Subscribe to this blog

Follow by Email

गाउँ खाने कथा।। रोमान्चक नेपाली लोकसाहित्य S1E1

on May 09, 2020

Get link
Facebook
Twitter
Pinterest
Email
Other Apps

Get link
Facebook
Twitter
Pinterest
Email
Other Apps

Comments

Post a Comment

Popular Posts

कुकुरदेखि सावधान !

कमरेड पनि आजकाल कुकुर पाल्न थाल्नुभएको छ ।
आफूले खाने प्लेटमा कुकुरले चाटीचुटी पारेर खाएको देख्दा मातृवात्सल्य उम्लिएर आउँछ कमरेड पत्नीको हृदयमा र, आवेगमा च्वाप्प म्वाइ खानुहुन्छ खुवाइदिनुहुन्छ नुहाइदिनुहुन्छ खुप स्याहार गर्नुहुन्छ ।
बरु, कमरेडपत्नीलाई दिक्क लाग्न थालेको छ आजकाल घरमा आइरहने मान्छेदेखि भन्नुहुन्छ व्यंग्य गरेर पतिलाई 'कति आउँछन् हो तपाईका प्याsssरा मान्छेहरु ! कहिल्यै शान्तिले बस्न पाइँदैन ।'
कमरेडकी छोरी पनि असाध्यै प्रेम गर्न थाल्नुभएको छ कुकुरलाई आजकाल बढ्दै गएकी छोरीले कुकुरलाई प्रेमपूर्वक मुसारेको देख्दा कमरेड लामो सास तान्नुहुन्छ र, मनमनै बात मार्नुहुन्छ 'छोरी ! निर्धनसँगको संगतभन्दा धेरै सजिलो छ जनावरसँगको प्रेम !'
कमरेडको छोरो बिहानै उठेर कुकुरलाई डो-याउँदै, सार्वजनिक स्थलमा सौच गराउँदै जब 'मर्निङवाक'जानुहुन्छ कमरेड आनन्दले मुस्कुराउनुहुन्छ र, मनमनै बात मार्नुहुन्छ 'छोरा ! खोला किनाराका सुकुम्बासी बस्ती प्रेम गर्न होइन सौच गर्नमात्रै योग्य छ ।'
कमरेडले आफ्नो यौवनकालभरी सिक्नुभयो जीवनदर्शन जर्मनीका माक्र्सबाट जीवनको उत्तरार्धतिर उहाँलाई लाग्यो- अब धान्दैन माक्र्सको …

मृत्युसाक्षी

एकैपटक मरेको होइन ऊ
पटक–पटक, धेरैपटकमा
बल्ल मरिसकेको हो
तर, मरिसकेपछि पहिलो पटक
थाहा पाउने व्यक्ति मै हुँ ।

पहिलोपटक मरेको थियो
उसको हृदय
जहाँ म बेरिएकी थिएँ कुनैबेला ।

उसको हृदयको चिसो लास
आफ्नै हृदयको चिहानमा दफनाएर
निस्किएकी थिएँ म
त्यतिबेला अचिनारूका फूलमालाले
भरिएको थियो उसको घाँटी ।

हृदयसँगै विस्तारै मर्यो
उसको मस्तिष्क
मैले पनि थाहा पाइनँ
लामो समयसम्म
थाहा पाउँदा फैलिसकेको थियो दुर्गन्ध
त्यति बेलै हो मैले थाहा पाएको
मष्तिस्कबाट निस्केको दुर्गन्ध
निकै लामो–लामो समयसम्म
निकै लामो–लामो दूरीसम्म
फैलिँदोरहेछ
सार्वजनिक चिहानमा गाडिसकेपछि
मस्तिष्कको लास
सोच्दै–सोच्दै लामो समयसम्म हिडिरहें
‘मस्तिष्क मर्नु खतरनाक रहेछ’
त्यतिबेला ऊ
आफ्नै परिवार भेला गरेर
भोज खाइरहेको थियो ।

यसरी नै मर्दै गएको थियो ऊ
र, बल्ल मरिसकेको हो केहीबेरअघि ।

अघिसम्म भीडले घेरिएको थियो ऊ
थिए त्यसमा उसलाई प्रेम गर्नेहरु
रोइरहेका थिए अलाल्लिएर
र, थिए घृणा गर्नेहरु पनि
थिएनन् तिनका पनि आँखा ओभानो ।

तर भीडबाट टाढा
मजस्तै नरूने झन् धेरै थिए
कति थेत्तरो बनाई दिएछ यो हृदय
उसको मृत्युमा पनि रून सकेनौं ।

यसरी अवसान भयो
मेर…

प्रियतमा सेरिज 1.0

🎬 भिडियो हेर्नुहोस् 👆
2013 December 29
#प्रियतमा बन्द नहोस् तिम्रो मुस्कान, भोगिरहन चाहन्छु निरन्तर यो चरमआनन्द !

December 30
#प्रियतमा तिम्रो चुम्बनको सम्मानमा १० दिनसम्म मुख नधुने निर्णय गरेको छु ।
December 31 #प्रियतमा, मेरो ओठको क्यानभासमा तिम्रो ओठको कुचीले आज बनाएको आकृति जीवनको मूलढोकैमा टाँगेर राख्नेछु ।
2014 January2 #प्रियतमा ले भर्खरै सन्देश पठाइन्– तिमीसँग बिताएका हरेक पलको माया लागेर आउँछ । उत्तर के लेखुँ ?
January3 #प्रियतमा , नयाँ बर्षदेखि सबै लत छोड्छु भनेको त, तिम्रो मायाको के सारो तल लागेको ?
January4 #प्रियतमाको गाथमा आराम नहुँदा म कसरी निर्धक्क निदाउन सक्छु र ?
January5 #प्रियतमा , तिमी बेखबर भएको पल म कति तड्पिन्छु, तिमीलाई थाहा छैन र ?
January6 #प्रियतमा , यति सानो उकालोमै थाकें नभन न । तिमी र म यस्ता हजार उकाला उक्लिनु छ । पुग्नु छ शिखर र बनाउनु छ सारा शिखरलाई होचो । शिखरमा पनि त चल्नेछ हिमबतास । त्यति बेला एकातिरबाट एकातिर तिमीले छेक्नेछौ, अर्कोतिर म छेक्नेछु । त्यो शिखरमा निरन्तर उभिन सकेमात्रै सफल हुनेछ हाम्रो प्रेम ।
January7 #प्रियतमा तिम्रो फुटो सिरानीमुनि फुटोसँग बोलेर नहु…

विवाहपहिले नै बच्चाको कल्पना- सिर्जना सुब्बा

🎬 भिडियो हेर्नुहोस् 👆
मंसिरलाई विवाहको महिना मान्ने मानसिकता सम्पूर्ण नेपाली समाजमा छ । तर लिम्बूकोे जातिगत संस्कारमा त विवाह नहुने महिना हुँदैन । कार्तिक वा चैतमा पनि हुन्छ ।
लिम्बू समाजमा छोरी भएको परिवारलाई सम्मानित हुन्छ । छोरी हुर्किए पनि परिवारले केटाको खोजी गर्ने र कुरा चलाउने गर्दैन । त्यसो गर्नु लज्जाको बिषय मानिन्छ । दाइजोको पनि परिकल्पना हुँदैन । पहिले–पहिले त छोरीको परिवारले ‘मेरी छोरी माग्न आयौ, यति तोला सुन र यति पैसा देऊ’ भन्ने पनि चलन थियो । अहिले भने पहिले नै यतिभन्दा तल प्रस्ताव गर्दिनँ भन्ने तयारीसाथ केटा पक्ष जाने गर्छन् ।
विवाहमा पनि बेहुली पक्षको खर्च कम हुन्छ । पहिले बेहुला केही व्यक्ति लिएर जान्छ र बेहुली लिएर आउँछ । बेहुलीले भने लोकन्तीको रूपमा धेरै साथी बेहुलाको घर जान पाउँछे । फेरि फर्किएर आएर केटीको घरमा पनि विवाह गर्नुपर्ने हुन्छ । त्यसमा लाग्ने सामान र खर्चको निश्चित अंश केटा पक्षले व्यहोर्नुपर्ने हुन्छ । भागेरै विवाह गर्दा पनि खर्च त व्यहोर्नैपर्छ केटा पक्षले । अन्य जातसँग विवाह गरे पनि त्यो रीत पुर्याउनैपर्छ । यस हिसाबले लिम्बू संस्कारमा विवाहको सवालम…

'महिनावारी भएकै बेला आमाको क्रिया गरेँ'

बादलको आकार हेर्दै कल्पनामा रमाउने उमेरमा राधा पौडेल भने श्यामश्वेत सपनामा रंग खोज्न दौडिइन् । नर्सको रूपमा सरकारी नियुक्ति पाइसकेकी राधालाई चितवन वा काठमाडौंको रंगीन संसार सजिलै उपलब्ध हुन सक्थ्यो, भलै त्यो निकै संघर्षले प्राप्त भएको थियो । तर उनीलाई जुन सपनाको किरोले टोकेको थियो, त्यसको प्रभाव झन् पछि झन् उनको दिमागमा चढ्दै गयो । ‘तिमीहरूले त के दुःख पाएका छौ र ? जुम्लाका मान्छेले पानी खान हिउँ पगाल्नुपर्छ । जुत्ता त देखेका पनि हुँदैनन् । पढ्ने त कुरै नगरौं’, अञ्चलाधिशको भान्सेका रूपमा काम गर्ने बुबाले जब जुम्लाको कुरा सुनाएर उनको चप्पल लगाउने रहरमा चिसो पानी छ्यापिदिए, त्यतिबेलै उनलाई जुम्ली अनुहारमा मुस्कान खोज्ने सपनाको किरोले टोकेको थियो । त्यसैको असरले उनी सरकारी जागिर छोडेर एउटा ‘प्रोजेक्ट’को बहानामा जुम्ला सदरमुकाम खलंगा पुगिन् । त्यहाँ उनले देखे, भोगे र गरेका कुराको फेहरिस्तले अनेक किताबको माग गर्छन् । तर, त्यहीँ भएको बेला भएको तत्कालिन माओवादीले खलंगामा हमला गर्यो । हमलाको त्रास र त्यसपछिको विभत्सता उनले भोगिन्, देखिन् । त्यही भोगाइको अभिलेखीकरण गरिएको पुस्तक ‘खलंगामा हमला…

विवाहको लागि प्रेम आवश्यक - सुनिता दुलाल

🎬 भिडियो हेर्नुहोस् 👆
नेपाली संस्कृतिमा मंसिरलाई विबाहको सबैभन्दा उपयुक्त महिना मानिन्छ । सामान्यतः विबाहको उमेर भएका युवायुवतीप्रति यो महिनामा चासो बढ्नु स्वाभाविक हो । अझ उमेर पुगेका सेलिब्रेटीबारे त यो महिनाभर चर्चा भइ नै रहन्छ । मंसिर लाग्नेबित्तिकै इन्टरनेट अन्तरक्रियाको प्रचलित एप्स ‘भाइबर’को ‘पब्लिक च्याट’ मा उपलब्ध हुने पहिलो नेपाली सेलिब्रेटी बनेकी गायिका सुनिता दुलाल त्यस्तै चासोको केन्द्रमा छिन् । केही महिनाअघि नै आफूले उपयुक्त वर भेटिसकेको अभिव्यक्ति दिएकाले पनि यो मंसिरमा उनीबारे चासो स्वतः बढेको छ । यही चासोलाई केन्द्रमा राखेर कला अनुरागीले गरेको ‘मंसिर विशेष’ कुराकानीमा सुनिता यसरी प्रस्तुत भइन् :

आउँदो शनिबार म सत्ताइस बर्ष पुग्छु । मलाई सम्झना छ, पहिलोचोटी ‘माग्न’ आउँदा म १७ बर्षकी थिएँ । हाम्रो परिवार काठमाडौं बस्न थालिसकेको थियो । एउटा परिवारबाट मलाई ‘माग्न’ आउने कुरा भएछ । मामाकी छोरीले माग्न आउने परिवार चिन्नुहुँदोरहेछ । उहाँमार्फत आमालाई कुरा आएको रहेछ । जब आमाले मलाई ‘माग्न’ आउन लागेको कुरा भन्नुभयो । म शितांग भएँ । मलाई त्यतिबेला नै आमाबाबाबाट टाढिएर त्यो घरमा …

भुइँचालो र सपना

त्यस समय मैले भुइँचालोको सपना देख्न थालेको थिएँ । किशोर अवस्थाको नेटोमा पुगेको थिएँ । निदाएर होइन, जागै सपना देख्ने बेला थियो । निदाएर देखिने सपनाचाहिं आनन्ददायकमात्रै हुँदैनथे, त्रासदपूर्ण पनि उत्तिकै हुन्थे । त्यसैले त्यस्ता सपनाप्रति उस्तो मोह थिएन । जागै देखिने सपनाको मुहुनीचाहिं अर्कै हुन्थ्यो । त्यस्ता सपनामा कष्ट कतै हुँदैनथ्यो, त्रासदी कतै हुँदैनथ्यो । आफू कहिल्यै सिमानामा भइदैनथ्यो, आफुलाई कसैले लखेट्दैनथ्यो । त्यस्ता आनन्ददायक सपनामा आफू सँधै केन्द्रमा भइन्थ्यो, आफैँले जितिन्थ्यो । मेरो मनको वियाडमा त्यस्तो सपनाको बिउ रोप्ने घटना सम्झन्छु । समय पचासको दशकको मध्यतिर बढिरहेको थियो । सिन्धुपाल्चोक जिल्लास्थित माङ्खा गाउँ । गाउँलेहरु बेलुकाको खाना खाएर निन्द्राको अँगालोमा बेरिएपछि गाउँ चकमन्न हुन्थ्यो । र, किर्थोको ‘रक’ संगीतको ‘भोल्युम’ बढ्थ्यो । त्यसमा कताकति कुकुरहरु ‘ड्रम’ थपिदिन्थे । त्यसैबेला हाम्रो घरको ढोकामा भने मसिनो श्वरमा ‘ट्याक ट्याक ट्याक’ तबलाको जस्तै श्वर सुनिन्थ्यो । त्यो दुइ वा तीनपटकभन्दा बढी बज्नै नपाइ बुबा जुरुक्क उठेर ढोका खोल्न पुग्नुहुन्थ्यो । अघिपछि ल…

‘राजेश हमाललाई महानायक भनेदेखि नेपाली सिनेमा फ्लपै भयो’

राजन मुकारुङ पाठकलाई भावुक बनाएर रुवाउने वा कुत्कुत्याएर हसाउँने उद्देश्यले साहित्यमा प्रवेश गरेका होइनन् । आफ्नो समुदायलाई सत्ताले पैतालामुनि कुल्चीमिल्ची पारेर हिँडिरहेको सहन नसकेपछि लेखनको हतियार रोजेका हुन् । सीमान्तकृत समुदायको पहिचान र अधिकारको पक्षमा पड्किने हुँदा उनको लेखन ‘लाउड’ मान्ने पनि छन् । तर सीमान्तकृत समुदायले उनको लेखनलाई आफ्नो जीवनदर्शनको अंग बनाउन थालेका छन् । उनको लेखन–लडाइँको लोकप्रियता साहित्यजगत्ले मूल्यांकन गरिरहेको छ र उनले एकपछि अर्को ठूला पुरस्कार प्राप्त गरिरहेका छन् । पहिलो उपन्यास ‘हेच्छाकुप्पा’ले उनकै समुदायबाट दुई लाख पाँच हजार राशिको सम्मान प्राप्त गर्यो । दोस्रो उपन्यास ‘दमिनी भीर’ले नेपाली साहित्यमा सर्वाधिक चर्चामा रहने मदन पुरस्कार पायो । त्यसपछि चर्चा हुन थाल्यो, ‘राजन मुकारुङले दुई लाख घटीको पुरस्कार थाप्दैन ।’ भइरहेको पनि त्यस्तै देखिन्छ । शनिबारमात्रै उनलाई दुई लाख दुई हजार दुई सय राशिको ‘पहिचान पुरस्कार’ दिइने घोषणा भएको छ । बेलायतमा बस्ने नेपालीले स्थापना गरेको उक्त पुरस्कार पाउने उनी पहिलो व्यक्तित्व हुन् । पुरस्कार प्राप्त गरेपछि उनीसँग कल…

खतरनाक टाउको

यो त्यही टाउको हो
हिजोसम्म बोकि हिँडेको
तिम्रो प्रशंसाको भारी ।

यसमा लहलहाएको घना कपाल
खुप मन पथ्र्यो तिमीलाई
यसैभित्र सहलाउँथे तिम्रा औंला
खोजिरहन्थे असीम आनन्द
र, लाग्थ्यो
तिमीलाई सियाँल दिन नै उम्रिएको रहेछ ।

यसैमा समेटिएको
जोर आँखामा ऐना हेरेर
तिमी काव्य नै लेखिदिन्थ्यौ
र, लाग्थ्यो
यिनको काम हो
झुक्दै–लजाउँदै हेर्नु तिमीलाई ।

ओठ र यसमा फैलिने मुस्कान अहा !
तिमी भन्थ्यौ–
‘मदिराको मात के कामको छ र
यिनका अगाडि’
र, लाग्थ्यो
गुलाबी गलैंचा हुन् यी
मुस्कान छरेर ओछिइरहनुपर्छ तिम्रो लागि ।

प्रशंसाको भेलले
नाकलाई पनि छोइजान्थ्यो
मलाई भ्रम हुन्थ्यो
नाकले नै मलाई म बनाएको हो
र, लाग्थ्यो
तिम्रो उपस्थितिको सुवास जाँच्नुबाहेक
कामै पो के छ र यसको ?

दुई कान, यिनका लोती ओहो !
कम प्रशंसा पाएनन्
यिनका आकार र रंगले पनि
र, लाग्थ्यो
सुन्नु हो यिनको काम
फगत् सुन्नु तिमीलाई ।

तर, जब थाल्यो
यो टाउकोभित्रको मस्तिष्कले काम गर्न
सब गडबड भयो गडबड !

जुरोमा समेटियो कपाल
आँखा मानेनन् झुक्न र लजाउनमात्र
सिधा हेर्न थाले तिम्रा आँखामा
थर्थराए ओठ
चनाखा भए कान
फैलियो नाकको पोरा
कानले सुनेनन्मात्र
अर्थको पोल लगाइदिए म…

सडकमा कविता–सौन्दर्य

०६२/६३ को जनआन्दोलनमा जनतासँगै कवि सडकमा उत्रिएका थिए । कवि श्रवण मुकारुङको चर्चा चुलीमा थियो । अर्जुन पराजुली ‘सेलिब्रेटी’ कवि थिए । कवि मणी काफ्लेलाई चोक–चोकमा खोजिन्थ्यो । अहिले त्यही जनआन्दोलनले निर्माण गरेको राजनीतिक समीकरणको परिणामस्वरुप बनेको संविधानसभामार्फत संविधान निर्माण कार्य अन्तिम चरणमा छ । तर जुन समतामूलक राज्यको सपना बोकेर जनता सडकमा उर्लिएका थिए, कवि सडकमा उत्रिएका थिए, बन्न लागेको संविधानले त्यो पूरा छाँट देखिएको छैन । त्यसैले जनता आन्दोलित छन् । हिजो सँगै हिडेका कविहरु भने आज सडकमा देखिएका छैनन् । हिजो आन्दोलनमा जनतासँगै उभिने कविका आफ्नै दुःख देखियो । त्यही दुःखले उनीहरुलाई शायद जनतासँगै आन्दोलित भइरहन सक्ने कवि रहिरहन दिएन । त्यतिबेला ‘साझा कवि’ बनेर ‘बिसे नगर्चीको बयान’ सुनाउँदै हिडेका श्रवणलाई प्राज्ञ बन्न नेपाली कांग्रेसको झण्डा बोकी हिड्नुपर्यो । अर्जुन पराजुलीलाई ‘भूँडीपुराण’ सम्हाल्दै फुर्सद भएन, मिडिया पनि गाईजात्रामा मात्रै खोज्छ उनलाई । मणी काफ्ले कृषिप्रधान देशमा कृषिकै कविता लेखिबसेका छन् । आन्दोलनमा सक्रिय अरु कविका दुःख पनि यस्तै–उस्तै हुँदा हुन्÷छन…

Powered by Blogger

Copyright © Kala Anuragi 2008-2020